Dokument zmienia zasady sprawowania pogrzebów, posługi chorym, udzielania chrztów czy celebracji sakramentu małżeństwa. Zawiesza posługę nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Doprecyzowuje zasady sprawowania Mszy świętej oraz sakramentu pokuty i pojednania (spowiedzi świętej). Odwołuje wszelkie celebracje poza świątyniami, w tym Drogi Krzyżowe ulicami miast i wsi oraz Ekstremalne Drogi Krzyżowe.
Biskup Włocławski zachęca do organizowania możliwości indywidualnego nawiedzenia kościoła, adoracji Najświętszego Sakramentu, indywidulanej spowiedzi świętej. Ponadto zachęca parafie do korzystania z możliwości, jakie dają media społecznościowe do kontaktu z wiernymi i transmisji nabożeństw i modlitw z kościołów parafialnych.
Oto treść wprowadzonych zarządzeń:
Msza święta
- Zgodnie z zarządzeniem władz państwowych w liturgii nie może uczestniczyć więcej niż 50 osób. Na drzwiach wejściowych do świątyni należy umieścić wyraźną informację na ten temat. Należy policzyć osoby wchodzące do kościoła. W praktyce oznacza to, że w pierwszej kolejności w Eucharystii mogą uczestniczyć osoby związane z intencją danej Mszy św.
- Wiernych należy zachęcić do skorzystania z dyspensy i uczestniczenia w Mszach świętych oraz innych nabożeństwach, rekolekcjach za pośrednictwem mediów. Duszpasterz powinien zwięźle wyjaśnić wiernym, jak należy uczestniczyć w takiej formie Mszy świętej oraz wyjaśnić, na czym polega Komunia duchowa.
- Ze względu na okoliczności liturgię należy sprawować przy zaangażowaniu minimalnej liczby posługujących.
- Znak pokoju należy przekazywać przez skinienie głowy, bez podawania sobie rąk. Dotyczy to także koncelebransów.
- Komunia Święta koncelebransów powinna przebiegać następująco: główny celebrans przyjmuje Komunię Świętą przez zanurzenie. Następnie w taki sam sposób przyjmują Komunię Świętą koncelebransi. Ostatni z kapłanów dokonuje puryfikacji (por. OWMR 248).
- Zaleca się zdezynfekowanie rąk bezpośrednio przed udzielaniem Komunii Świętej.
- Komunia Święta wiernych – zaleca się i zachęca się do przyjmowania Komunii Świętej na rękę. Duszpasterze winni przed Mszą świętą wytłumaczyć wiernym, jak należy przyjmować Komunię Świętą na rękę. Obowiązkiem wiernego jest spożycie Komunii Świętej przy kapłanie, a obowiązkiem kapłana dopilnowanie, aby wierny to uczynił. Nie wolno odchodzić z hostią na dłoni od ołtarza. Nikomu jednak nie można nakazywać przyjęcia Komunii Świętej na rękę, można tylko do tego zachęcać.
- Osoby, które będą pragnęły przyjąć Komunię Świętą do ust mogą to zrobić po zakończeniu jej rozdzielania wiernym na rękę. Kolejność zatem jest następująca – najpierw przyjmują Komunię Świętą wierni na rękę, a następnie wierni do ust. Jeśli obecny jest więcej niż jeden kapłan, można również zastosować następujący schemat: jeden z kapłanów rozdziela Komunię Świętą na rękę, drugi do ust.
- Komunii Świętej udziela się wiernym wyłącznie pod postacią chleba.
- Istnieje możliwość, aby wierni, którzy łączą się duchowo ze wspólnotą Kościoła poprzez transmisję Mszy świętej za pośrednictwem telewizji, radia lub Internetu, mogli w wyznaczonych godzinach przyjąć Komunię Świętą w kościele, podchodząc pojedynczo w taki sposób, aby zachować normy bezpieczeństwa.
- W obecnej sytuacji zawieszona zostaje jakakolwiek parafialna posługa Nadzwyczajnych Szafarzy Komunii Świętej.
- Koncelebransi i wszyscy posługujący przed rozpoczęciem liturgii powinni dokładnie umyć ręce i kierować się zasadami higieny.
- Należy utrzymywać w należytej czystości paramenty liturgiczne i często zmieniać bieliznę kielichową.
Sakrament pokuty
- W chwili obecnej możliwa jest jedynie celebracja sakramentu pokuty zgodnie z obrzędem pojednania jednego penitenta. Nie istnieją przesłanki do zastosowania rozgrzeszenia ogólnego.
- Nie jest możliwa spowiedź przez środki komunikacji elektronicznej (np. telefon, komunikator internetowy itp.).
- Zakazana jest publiczna spowiedź z indywidualnych grzechów.
- Nie należy organizować nabożeństw pokutnych.
- Między niedzielnymi Mszami św. kapłani winni pozostawać do dyspozycji wiernych, którzy poproszą o wysłuchanie spowiedzi, udzielenie Komunii św. czy sakramentu namaszczenia chorych.
- W dni powszednie duszpasterze winni proponować dodatkowe okazje do spowiedzi. Dlatego należy wyznaczyć stałe godziny spowiedzi i podać je do wiadomości wiernych. W tym czasie duszpasterze powinni oczekiwać na wiernych w wyznaczonych miejscach.
- Zgodnie z notą Penitencjarii Apostolskiej o sakramencie pokuty w aktualnej sytuacji pandemii z dnia 20.03.2020 r., zaleca się możliwość spowiedzi poza konfesjonałem (KPK kan. 964 § 3). Spowiedź poza konfesjonałem powinna odbywać się w miejscu dobrze przewietrzonym, z zachowaniem odpowiedniego dystansu (Stolica Apostolska dopuszcza nawet używanie maseczek ochronnych przez spowiednika), zwracając absolutną uwagę na sakrament i konieczną dyskrecję.
- W obecnych warunkach można sprawować ten sakrament np. w kościele, w kaplicy, w zakrystii, w sali katechetycznej, w biurze parafialnym lub w innym godnym miejscu po odpowiednim przystosowaniu, pozwalającym na zachowanie prywatności, właściwej przestrzeni i zasad bezpieczeństwa. Miejsce sprawowania sakramentu pokuty i pojednania należy odpowiednio oznaczyć, by było łatwo dostępne dla penitenta. Pomieszczenia należy często wietrzyć.
- W takich kaplicach/pomieszczeniach penitent może spowiadać się klęcząc lub siedząc z zachowaniem odpowiedniej odległości od spowiednika. Na czas rozgrzeszenia penitent winien uklęknąć. Spowiedników obowiązuje komża i stuła. Jeżeli gdzieś jeszcze praktykuje się zwyczaj całowania stuły po spowiedzi, należy go zaniechać.
- Wierni winni oczekiwać na spowiedź zajmując miejsce we wskazanych ławkach, a nie stojąc obok siebie w kolejce (zachowanie odległości między ludźmi, jak również troska o dochowanie tajemnicy spowiedzi). Na ławkach można rozłożyć materiały duszpasterskie służące przeprowadzeniu rachunku sumienia.
- Jeżeli jednak spowiedź miałaby się odbywać w konfesjonale, to z uwzględnieniem następujących zasad: zawiesza się możliwość spowiedzi w zamkniętych konfesjonałach. Należy spowiadać w otwartych konfesjonałach (otwartych zarówno dla spowiednika, jak i penitenta) i zabezpieczyć kratki folią. Folię należy dezynfekować lub zmieniać codziennie. Do tego celu najlepiej wykorzystać przeźroczyste folie typu stretch (wytrzymałe, samoprzylepne).
- Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 960) wyraźnie wskazuje, że w razie niemożliwości fizycznej obecności penitenta stosuje się inne drogi pojednania, a nie spowiedź. Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 916 wskazuje, że zawsze ilekroć istnieje poważna racja i nie ma sposobności wyspowiadania się, wtedy dla usposobienia duszy do stanu łaski wierny „jest obowiązany wzbudzić akt żalu doskonałego, który zawiera w sobie zamiar wyspowiadania się jak najszybciej”. Katechizm Kościoła Katolickiego w nr 1452 objaśnia, że „żal, który wypływa z miłości do Boga miłowanego nade wszystko, jest nazywany żalem doskonałym lub żalem z miłości (contritio). Taki żal odpuszcza grzechy powszednie. Przynosi on także przebaczenie grzechów śmiertelnych, jeśli zawiera mocne postanowienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, gdy tylko będzie to możliwe”. Zawsze należy pamiętać, że uzyskane w ten sposób odpuszczenie grzechów jest związane z obowiązkiem ich wyznania podczas najbliższej możliwej okazji do spowiedzi, pod karą wpadnięcia na nowo w grzech śmiertelny.
- Ponieważ w czasie świątecznym zazwyczaj kapłani są mocno zaangażowani w wiele dzieł (przygotowanie liturgii, nabożeństwa wielkopostne, głoszone rekolekcje), to w obecnym okresie istnieje możliwość, aby poprzez odwołanie uroczystych celebracji mogli mieć więcej czasu na spowiadanie wiernych w utrudnionych warunkach.
Posługa chorym
- Zawieszone zostają pierwszopiątkowe i przedświąteczne wizyty u chorych. Należy zachęcić chorych do Komunii duchowej, jak również do ofiarowania swego cierpienia w intencji ustania pandemii koronawirusa oraz w intencji osób zakażonych wirusem i niosących im pomoc.
- Należy za to spieszyć z posługą na wezwanie do osób, u których stan zdrowia uległ pogorszeniu lub znajdujących się w niebezpieczeństwie śmierci.
- W szpitalach posługę kapelanów należy dostosować do zrządzeń władz szpitala.
- Względem chorych objętych kwarantanną należy przestrzegać postanowień kompetentnych władz. To do nich należy określenie formy kontaktu z chorym. Zawsze pozostaje do dyspozycji telefon, przez który można porozmawiać, zachęcić do Komunii duchowej, czy też wzbudzenia aktu żalu doskonałego (por. Kan. 916 KPK).
- Ręce należy zdezynfekować przed, jak i po wizycie u chorego. W przypadku udzielania sakramentu namaszczenia chorych nie należy używać rękawic ochronnych. W uzasadnionym przypadku wystarczy jedno namaszczenie na czole lub innej części ciała i wypowiedzenie całej formuły (por. Kan. 1000 §1 KPK).
Pogrzeb
- Obowiązuje przepis o zgromadzeniach do 50 osób. Dlatego w pogrzebach winna uczestniczyć tylko najbliższa rodzina. Dotyczy to również zgromadzeń w miejscach otwartych, a takim jest także cmentarz.
- O powyższych przepisach należy poinformować rodzinę i zalecić, aby poza najbliższymi krewnymi nikt inny w pogrzebie nie uczestniczył, a w każdym razie nie więcej niż 50 osób.
- Msza pogrzebowa ma być celebrowana w dniu pogrzebu rano w kościele parafialnym (lub za zgodą rodziny w innym uzgodnionym czasie), jedynie w obecności rodziny, bez ciała zmarłego.
- W odniesieniu do liturgii pogrzebowej należy zrezygnować z organizacji konduktów (między kościołem a cmentarzem). Należy pamiętać o nieotwieraniu trumny.
- Należy używać wyłącznie trzeciej formy pogrzebu, czyli stacji na cmentarzu, bez wchodzenia do kaplicy cmentarnej.
Inne
- Zawieszone zostają wizytacje kanoniczne, bierzmowania i wszystkie wydarzenia o charakterze ogólnodiecezjalnym.
- Do rozwagi duszpasterzy należy decyzja o organizowaniu w świątyni innych celebracji niż Msza święta.
- Należy tworzyć w kościołach okazje do adoracji Najświętszego Sakramentu w ciszy, aby wierni mogli wstępować tam na modlitwę osobistą.
- Zaleca się, aby parafie ze swoich świątyń – w miarę możliwości technicznych – transmitowały w mediach społecznościowych niedzielną Mszę św. z homilią duszpasterza, jak również codzienną wieczorną modlitwę różańcową.
- Należy zaktualizować internetowe strony parafialne, strony na Facebooku, podać wiernym aktualne numery telefonów.
- Odwołane zostają wszelkie celebracje poza świątynią (np. Drogi Krzyżowe ulicami wsi i miast).
- Zawieszone zostają Ekstremalne Drogi Krzyżowe.
- Zawieszone zostają wszelkie formy parafialnych i dekanalnych spotkań formacyjnych w grupach, w tym spotkania narzeczonych w ramach katechezy, dzieci i rodziców przygotowujących się do Pierwszej Komunii Świętej, młodzieży przygotowującej się do sakramentu bierzmowania, itp.
- Celebracja sakramentu chrztu świętego powinna odbywać się poza Mszą świętą. Jeżeli danego dnia jest więcej chrztów – nie należy organizować chrztów zbiorowych, ale udzielać chrztu pojedynczo w odpowiednich odstępach czasowych. W liturgii chrzcielnej wodę należy każdorazowo zmienić i poświęcić. Nie można używać wody wcześniej poświęconej.
- Celebracja sakramentu małżeństwa powinna odbywać się tylko z udziałem narzeczonych, świadków i koniecznej obecności najbliższych członków rodziny.
- Należy zachęcić do organizowania parafialnego wolontariatu osób pełnoletnich, by okazać solidarność z osobami starszymi i potrzebującymi, wyjść im z niezbędną pomocą w czasie, gdy powinni pozostać w domach.
- Księżom Emerytom zaleca się pozostawanie w domach.
- Księża powinni wyrażać bliskość ze swoimi wiernymi poprzez dostępną w obecnych warunkach posługę sakramentalną i duszpasterską oraz osobistą modlitwę za powierzony sobie lud. Każdego dnia o godz. 20.30 duszpasterze – bez udziału wiernych – winni odmawiać w kościele różaniec w intencji ustania epidemii, ochrony przed chorobami, za osoby posługujące chorym, a także o pokój serc i łaskę nawrócenia.
Powyższe zarządzenia obowiązują do odwołania.
Pozostałe ustalenia – zawarte w Komunikacie Kurii Diecezjalnej z dnia 13 marca br. – nadal obowiązują, o ile nie zostały zmienione bądź zniesione obecnym zarządzeniem.
+Wiesław Mering, Biskup Włocławski
ks. Artur Niemira, kanclerz Kurii
Włocławek, 21 marca 2020 roku
